Waarom schrikt je paard? Uitleg Advies Tips Informatie
Je kent het misschien wel. Je bent aan het rijden, en je paard is wat kijkerig. Hierdoor let hij niet meer op jou, je paard schrikt steeds, waardoor de communicatie niet vlekkeloos verloopt. Laat staan dat je fijn kunt rijden. Dat kan wel eens voor ergernis zorgen. Bij mij in ieder geval wel. En dan wordt het van kwaad tot erger. Maar waarom schrikt je paard? En hoe kun je hiermee het beste omgaan?
“Hij doet het er om! Een veel gehoorde kreet…
Maar waarom schrikt je paard?
De ergernis is een risico voor boos worden en je geduld verliezen. Gevolg? Het paard raakt alleen maar meer van de kook. Regelmatig hoor ik mensen dan zeggen dat “hij het er om doet” (en ja, dat schiet dan op zo’n moment ook wel eens door mijn onredelijke hoofd).
Voor de opleiding sportmasseur voor paarden, lees ik boeken over de anatomie van het paard. In een van de boeken (“Anatomie van het Sportpaard” van Gillian Higgings en Stephanie Martin), is een hoofdstuk gewijd aan het zenuwstelsel. Wat ik daar las, bevestigde iets wat ik al langer denk, namelijk dat als een paard erg gestrest is, hij niet meer (effectief) kan leren. Mijn eigen paard heeft me dat meermaals laten voelen. Inmiddels verlies ik mijn geduld niet meer zo snel, maar durf ik dat wel te doen, ben ik direct al het contact en alle meewerkendheid kwijt. En terecht. Hij kan niet anders.
Het zenuwstelsel speelt een grote rol bij schrikken van het paard
Ik zal niet in alle details treden, maar proberen in grote lijnen uit te leggen hoe het zenuwstelsel werkt bij een paard. Het zenuwstelsel is opgebouwd uit het Centrale Zenuwstelsel en het Perifere Zenuwstelsel. De reden voor het hierboven beschreven gedrag, komt voort uit hoe het Perifere Zenuwstelsel werkt. Als ik de schrijver goed begrijp, liggen hier redenen waardoor stress zorgt voor een niet meewerkend paard.
- Ten eerste: Het Perifere Zenuwstelsel bestaat uit een Somatisch (of willekeurig) Zenuwstelsel, en uit een Autonoom Zenuwstelsel. Het Somatische Zenuwstelsel zorgt ervoor dat externe signalen door de zintuigen worden opgepikt en naar de hersenen worden gestuurd. Die zorgen voor een passende handeling. Als je paard schrikt, komt het Somatisch Zenuwstelsel in actie. Elk paard reageert anders op angst, maar het allerbelangrijkst voor een ruiter is om te weten dat op dit moment het instinct van je paard het overneemt. De hersenen staan niet toe dat het paard nadenkt , het paard reageert direct vanuit zelfbehoud. Dit lijkt me ook erg logisch, gezien de natuur van het paard. Een prooidier heeft bij mogelijk gevaar geen tijd om eerst te overdenken of het wel of niet zal weg rennen. Die secondes kunnen letterlijk zijn dood betekenen!
- Ten tweede: Het Autonome Zenuwstelsel is weer opgebouwd uit het Sympatisch Zenuwstelsel en het Parasympatisch Zenuwstelsel. Dat Sympatisch Zenuwstelsel is betrokken bij de vecht/vluchtrespons. Als het gevaar geweken is, kan het paard ontspannen, en zal het Parasympatisch Zenuwstelsel overheersen. Dan vertraagt de hartslag en wordt de speekselafscheiding bevorderd (dit in tegenstelling tot wanneer het Sympatisch Zenuwstelsel actief is). Je kunt je vast voorstellen, dat als het Sympatisch Zenuwstelsel actief is, je paard met niets anders bezig is dan met vechten of vluchten.
Voorkom dat je paard schrikt en streef naar ontspannen rijden
Toen ik dit las, snapte ik ook waarom ik het gevoel heb dat het zinloos is om met mijn paard te werken als hij gestrest is, en waarom het nutteloos is om boos te worden als hij schrikt. Hij schrikt niet met opzet, het is zijn instinct! Aan mij als ruiter de taak om te zorgen dat hij na zijn instinctieve reactie zo snel mogelijk weer “bij mij” is en durft te ontspannen. Immers, alleen als hij ontspannen is, kan hij iets leren. Anders stimuleer ik alleen maar de vecht/vlucht respons (van het Sympatisch zenuwstelsel), waardoor leren juist wordt verhinderd! Mijn doel is om deze kennis heel bewust toe te passen in de omgang met mijn paard.
Bijpassende Informatie
Artikel geschreven door: Jolien Dalenberg (Paardenfeest)
Zoekwoorden: Waarom schrikt je paard? Uitleg Advies Tips en Informatie